 |
وبسایت : http://www.saqlainfoundation.org ایمیل : info@saqlainfoundation.org آدرس: ایران، قم المقدسہ، نیروگاہ (توحید) اول جواد الآئمہ ، ۱۸ متری قدس ، کوچہ ۱۰ ، فرعی ۱ (فرعی شھید مصطفی خمینی) ، پلاک ۱۰۶ |
||
| شماره کتاب: | 1092 | ||
| نام کتاب: | معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعة و اسماء المصنفین منهم قدیما و حدیثا |
||
| مصنف: | محمد بن علی بن شهر آشوب المازندرانی ؛ تحقیق : موسسة آل البیت (ع) لاحیاء التراث | ||
| موضوع: | رجال | ||
| شماره استاندارد بین المللی کتاب
(ISBN): |
978-964-319-324-9 | ||
| تعداد جلد: | 2 | ||
| شماره قفسه: | |||
| تعریف کتاب: | مَعالمُ العُلَماء فی فهرست کُتُب الشیعَة و أسماء المُصنّفین قَدیما و حَدیثا کتابی رجالی به زبان عربی تألیف ابن‌شهرآشوب مازندرانی (متوفای ۵۸۸ ق) است. وی در این کتاب که تتمیم الفهرست شیخ طوسی است، نام ۶۰۰ کتاب از تألیفات شیعه و نویسندگان آنها را می‌برد. آقا بزرگ تهرانی در الذریعة از کتابی با عنوان «رجال ابن شهر آشوب» نام می‌برد که معتقد است غیر از کتاب معالم العلماء است. ابن شهرآشوب ابتدا در مقدمه، تاریخچه فهرست‌نویسی و کتاب‌نویسی را آورده و سخن ابوحامد محمد غزالی را که گفته اولین کسی که در اسلام کتاب نوشته ابن جریج بوده نقد کرده و معتقد است اولین مؤلف در اسلام را امیرالمؤمنین(ع)، سپس سلمان، ابوذر، اصبغ بن نباته، عبیدالله بن ابی رافع و امام زین العابدین(ع) می‌باشند و آنگاه به نویسندگان اصول اربعمائه اشاره می‌کند. ساختار کتاب بعد از مقدمه چنین است: • ابتدا نام مُصَنّفان (نویسندگان) بر اساس حروف الفبا تنظیم شده است. • فصلی در معرفی آنانی که به کنیه شان شناخته می‌شوند. • فصلی در شناسایی آنانی که به لقب یا قبیله یا شهری معروف‌اند. • فصلی در ذکر کتاب‌هایی که نویسنده آنها مجهول است. این فصل بخش پایانی فهرست است و ۲۳۰۱ عنوان کتاب از ۱۰۳۱ نویسنده را معرفی کرده است. • دو فصل در: ۱. معرفی شعرای اهل بیت(ع) در چهار فصل «مجاهرین» (بی‌باکان)، «مقتصدین» (معتدلان)، «سادات»، «صحابه و تابعین»؛ ۲. معرفی اصحاب ائمه(ع) در دو فصل «مُتقین» و «مُتکلّفین». برخی از ویژگی‌های کتاب چنین است: 1. در این کتاب ۴۳ نفر توثیق شده‌اند؛ از جمله: ابراهیم بن صالح الانماطی الکوفی، ابراهیم بن عبدالحمید، اسماعیل بن مهران، اسماعیل بن شعیب العریشی،اسماعیل بن عمار. 2. مؤلف تعداد ۶۷ نفر که اصل دارند ذکر کرده است؛ از جمله: ابراهیم بن مهزم الاسدی، ابراهیم بن عثمان ابو الخزاز الکوفی، ابراهیم بن أبی البلاد، ابراهیم بن یحیی، ابراهیم بن عمیر الیمانی. 3. طبقه ۵۳ نفر را ذکر کرده است. 4. ابداع یا به کارگیری عبارت‌های خاص، مثل: مَجفُوّ الروایة (به روایتش اعتنا نشده است)، مِن غِلمان العیاشی (از دست پروردگان عیاشی است)، الزکاة علی نسق الفقه (کتابی به نام زکاة دارد که به روش فقه نگاشته است)، له کتاب الرحمة مثل کتاب سعد بن عبدالله (دارای کتابی به نام الرحمة است مانند کتاب سعد بن عبدالله)، له کتاب مُعَوّل علیه (دارای کتابی قابل اعتماد است)، من أجلّاء الکُتّاب (از بزرگان نویسنده). 5. گاهی احوال و مذهب راوی ذکر شده، مثلا نوشته شده است: ابراهیم بن اسحاق النهاوندی، متهم است؛ ابراهیم بن عبدالحمید، واقفی مذهب است؛ اسماعیل بن عمار، فحطی مذهب بود؛ احمد بن علی ابوالعباس، متهم به غلو است. 6. علی‌رغم این که کتاب درباره فهرست آثار و مؤلفان شیعه است، تعدادی از علمای اهل سنت را - که کتاب‌هایی درباره اهل بیت یا شیعه داشته‌اند- نیز ذکر کرده است، مثل: • «الحافظ أبونعیم أحمد بن عبدالله الاصفهانی» عامی مذهب است، الا این که کتابی به نام منقبة المطهرین و مرتبة الطیبین و ما نزل فی القرآن فی امیرالمؤمنین(ع) دارد. • ابو صالح احمد بن عبدالملک المؤذن عامی مذهب است، الا این که کتاب الاربعین فی فضائل الزهراء(س) دارد. • «علی بن محمد المدائنی» عامی‌مذهب است، کتاب‌هایش نیکوست. از جمله: السیرة فی مقتل الحسین(ع). • «عباد بن یعقوب الرواجنی» عامی‌مذهب است، کتابی در اخبار حضرت مهدی(ع) دارد که آن را «مسند» نامیده است. |
||