کتابخانه مدرسه علمیه ثقلین قم
تلفن :۰۰۹۸۲۵۳۸۸۲۱۶۵۹

وبسایت : http://www.saqlainfoundation.org ایمیل : info@saqlainfoundation.org
آدرس: ایران، قم المقدسہ، نیروگاہ (توحید) اول جواد الآئمہ ، ۱۸ متری قدس ، کوچہ ۱۰ ، فرعی ۱ (فرعی شھید مصطفی خمینی) ، پلاک ۱۰۶
شماره کتاب: 1440
نام کتاب: ترتیب کتاب العین ج1
مصنف: خلیل احمد فراھیدی
موضوع: ادبیات عرب PJA
شماره استاندارد بین المللی کتاب
(ISBN):
تعداد جلد: 3
شماره قفسه: L-18-1-18
تعریف کتاب: «کتاب العین»، اثر خلیل بن احمد عمر بن تمیم ابو عبدالرحمن فراهیدی، اولین کتابی است که در موضوع لغت به زبان عربی تالیف شده. وی مدتی در بادیه اعراب به گردش پرداخته و شنیده‌های خود را در مجموعه‌ای تدوین نموده است. گرچه اساس کار وی با لغات نویسان امروزی فرق می‌کند؛ ولی شاکله ی هر دو روش یکی است.


کتاب که در ۸ جلد منتشر شده است که جلد اول را با یک مقدمه و متن کتاب به پایان می‌رساند.
کتاب با واژه نامه‌ای که مدخلهای آن به ترتیب مخارج حروف مرتب شده و از حرف حلقی عین آغاز شده خلیل برای نخستین بار حروف الفبای عربی را در بیت زیر گرد آورد: صف خلق خود کمثل شمس اذ بزغت یحظی الضجیع بها بخلاء معطار.
وی، دلیل عدم شروع با همزه را بی ثبات بودن همزه و قابل تبدیل بودنش می‌داند و همزه را در خیلی موارد که در ابتدای کلمات آمده، زاده یا مبدله می‌داند؛ دیگر حروف عله را هم بدین خاطر در آخر قرار داده است.
ترتیب العین این گونه است:
(ع، ح، ه، خ، غ، ق، ک، ج، ش، ض، ص، س، ز، ط، د، ت، ظ، ذ، ث، ر، ل، ن، ف، ب، م، و، ا، ی، ء)
بعضی اعتقاد دارند این نوع ترتیب به هندی برمی گردد؛ زیرا آنان نیز لغات سانسکریت را از حروف حلق شروع نموده به حروفی پایان می‌دهند که با لب تلفظ می‌شود.
وی، لغات عرب را به حلقیه، لهویان، شجریه، اشلیه، نطعیه، لثویه، زلفیه، شفویه و هوائیه، تقسیم و بیست و نه حرف لغت عرب را در این نه قالب ریخت و کتاب العین را تالیف نمود.