کتابخانه مدرسه علمیه ثقلین قم
تلفن :۰۰۹۸۲۵۳۸۸۲۱۶۵۹

وبسایت : http://www.saqlainfoundation.org ایمیل : info@saqlainfoundation.org
آدرس: ایران، قم المقدسہ، نیروگاہ (توحید) اول جواد الآئمہ ، ۱۸ متری قدس ، کوچہ ۱۰ ، فرعی ۱ (فرعی شھید مصطفی خمینی) ، پلاک ۱۰۶
شماره کتاب: 1699
نام کتاب: فلسفہ تحلیلی دلالت و ضرورت
مصنف: صادق لاریجانی
موضوع: فلسفه و کلام و عقائ
شماره استاندارد بین المللی کتاب
(ISBN): 		964-90627-0-x
تعداد جلد: 1
شماره قفسه:
تعریف کتاب: 1. بحث «اسم خاص » یا «علم » که در لغت انگلیسی proper name خوانده می شود، از مباحث مهم فلسفه تحلیلی است. کاوش در ماهیت اسماء خاص، محققان را با مسائل عدیده ای روبرو ساخته که حل آنها خود محتاج تنقیح مباحث دیگری در فلسفه و، خصوصا، فلسفه زبان است.1
به عنوان مثال بحث قضایای اتحادیه (identity proposition) ، ضرورت و امکان ( necessity & contingency) ، تئوری اوصاف راسل (theory of descriptions) ، عوالم ممکنه ( possible worlds) ، کیفیت دلالت و حکایت (referring) و امثال آن، مسائلی هستند که به نحوی با بحث اسم خاص و، نیز، اسم جنس مربوط می شوند.
فیلسوفان تحلیلی کتابها و مقالات بسیاری در تحلیل ماهیت اسماء خاص نگاشته اند که شاید از مهمترین آنها کتاب تسمیه و ضرورت (Naming and ، نوشته سول کریپکی (Saul Kripke) ، است. برای برخی عطف دو کلمه «تسمیه » و «ضرورت » ممکن است غریب نماید، ولی چنانکه کریپکی خود متذکر شده است، تامل در مباحث آتی، ربط این دو امر را بخوبی روشن خواهد ساخت.
2. کتاب «فلسفه تحلیلی 3: دلالت و ضرورت »2 که در اینجا به معرفی آن خواهیم پرداخت دارای چهار بخش است به شرح زیر:
بخش اول: دلالت در اسماء خاص.
بخش دوم: اسماء خاص، عوالم ممکنه و ضرورت.
بخش سوم: اسماء جنس (صور نوعیه).
بخش چهارم: کاربردهایی از بحث دلالت.
پیش از اینکه نظری اجمالی به محتوای این بخشها بیندازیم، سزاوار است چند کلمه ای در باب تکوین و تصنیف این رساله گفته شود. اساس این مکتوب، تحریر و شرح و نقد اثری است از سول کریپکی با مشخصات زیر:
Saul Kripke, Naming and Necessity, Harvard university press 1981.
اصل این کتاب به صورت سه سخنرانی در مجموعه مقالات تدوین شده به اهتمام Harman و D. Davidson به چاپ رسیده است; ولی بعد کریپکی با افزودن پانوشتهای متعدد و مقدمه ای مهم آنها را به صورتی مستقل به چاپ رسانید.
کسانی که با جریانها و تحولات فلسفه تحلیلی آشنایند، نیک می دانند که این اثر کریپکی چه تاثیر شگرفی بر سیر تحول فلسفه تحلیلی داشته است. گرچه اکنون بیش از بیست سال از طرح مباحث این کتاب می گذرد و در کاروان شتابان مباحث نظری و فلسفی، همچون سایر رشته های علمی، غبار قدمت بر آنها نشسته است، ولی، در عین حال، توجه به مباحثی از این دست از لوازم و شاید از پیشفرضهای بحثهای جدیتر در فلسفه تحلیلی و بلکه در سرزمینهای دوردست تر، همچون کلام و فلسفه دین و فلسفه نفس، است.
برخی، آراء کریپکی را انقلابی در فلسفه تحلیلی دانسته اند،3 و دیگران که نظری متواضعانه تر اتخاذ کرده اند در عین حال معترفند که این آراء موجب شده بسیاری از مسائل فلسفی از اساس و یا در کیفیت تقریر دچار تحول گردد.4 و انصافا درگیر شدن با مسائلی که در طی این مباحث طرح می شود، صدق این گفته را آشکار خواهد کرد.
3. کتاب کریپکی، چنانکه گفتیم، متشکل از سه سخنرانی است و چندان شکل مدون و مبوبی ندارند. مطالب تکراری و مثالهای متعدد در آن بوفور یافت می شود. در عین حال مطالب قابل تامل و نو چندان در این رساله پراکنده است که نادیده گرفتن آنها برای طالبان فلسفه و مباحث الفاظ، منصفانه نیست.
ابتدا قصدم این بود که کل کتاب را، به همان شکل اصلی اش، به فارسی ترجمه کنم. از آنجا که زبان کتاب گویا و روشن است، در عین اینکه کاملا متخصصانه است، ترجمه آن کاری دشوار نبود; ولی بعد از این قصد منصرف شدم و تصمیم به تحریر مطالب کتاب و تبویب و تدوین آن گرفتم. زیرا ترجمه آن به سبب تحفظ بر قالبهای متن موجب نوعی ملال و محدودیت می شد. از این رو به شرح و تبیین و، در عین حال، نقد و تطبیق آن دست یازیدم.
در مقام تحریر کوشیدم عمده مطالب کتاب را طرح کنم و در حد مقدور مطلب مهمی از قلم نیفتد; اما در مقام نقد، طبعا، ملزم به گزینش مطالب بودم. چه آنکه بعد از طرح آراء کریپکی، مکتوبات بسیاری، له و علیه آن، به صورت کتاب و مقاله به بازار داغ این مباحث سرازیر شده است. بنابراین در مقام نقد آراء کریپکی تنها به چند بحث، آن هم نه بتفصیل، اکتفا کردم. البته به تناسب، پاره ای آراء دیگر از کواین (Quine) و پلانتینجا (Plantinga) و نیل (Kneal) و... به متن افزودم و در دوسه مورد بحثهایی تطبیقی آوردم.