کتابخانه مدرسه علمیه ثقلین قم
تلفن :۰۰۹۸۲۵۳۸۸۲۱۶۵۹

وبسایت : http://www.saqlainfoundation.org ایمیل : info@saqlainfoundation.org
آدرس: ایران، قم المقدسہ، نیروگاہ (توحید) اول جواد الآئمہ ، ۱۸ متری قدس ، کوچہ ۱۰ ، فرعی ۱ (فرعی شھید مصطفی خمینی) ، پلاک ۱۰۶
شماره کتاب: 791
نام کتاب: از ژرفای فتنه ها ج1
مصنف: سعید ایوب
موضوع: امامت BP223
شماره استاندارد بین المللی کتاب
(ISBN):
تعداد جلد: 2
شماره قفسه: I-17-1-10
تعریف کتاب: مروری بر کتاب

درنگی در تاریخ اسلام و مسلمانان

بخش نخست کتاب درباره بعثت و ظهور اندیشه اسلامی است. برای نمونه، نگارنده در همین بخش، موضوع "حکمت بعثت، حکومت عقل و عدل" را مطرح می‌سازد و خاطرنشان می‌کند: "به نص قرآن کریم، فلسفه دین در عینیت اجتماعات، اقامه قسط است. یعنی دین آمد تا مردمان بر سر "عدل" ایستاده و بر پایه "قسط" زندگی کنند.... شالوده کاخ اخلاق، عقل است؛ چرا که سپهر معنویت بر ستون عدالت گسترده می‌شود و عمود عدالت هم بر پایه عقل استوار می‌گردد و بدین گونه راز قوام و درام دیانت و رمز توسعه شخصیت و مدنیت، بسط و گسترش مدار عقلانی است...". نگارنده پس از آن، با ذکر مسائل تاریخ و اجتماعی هر دوره، عصر حیات امام علی (ع) و امامت فرزندان وی را بررسی و تبیین می‌کند....

...امام علی علیه السلام در برابر حرکاتِ ایذایی و جوسازیِ خوارج در کوفه به هیچ گونه خشونتی دست نزد و در مقابل هتاکی ها و فحاشی هایِ آنان نیز کریمانه می گذشت. سرانجام، چون آن حضرت قربانی اخلاقی زیستنِ خود شد، در بستر شهادت از خاندانِ خود خواست تا قتل او را زمینه تصفیه حساب هایِ خونین قرار ندهند: «پسران عبدالمطلب، نبینم در خونِ مسلمانان فرو رفته اید و دست ها را بدان آلوده کنید و بگویید: «امیرمؤمنان را کشته اند»! بدانید جز کشنده من نباید کسی به خونِ من کشته شود».

هر واقع گرا یا اقتدارگرای سیاسی و معتقد به آموزه جدایی اخلاق از سیاست، در صحت تصمیمات یادشده به دیده انتقاد خواهد نگریست و آن ها را خلافِ روحِ سیاست و منفعت طلبی خواهد دانست. این داوری در زمان خود امام علی علیه السلام نیز صورت می گرفت و کسانی با تأکید بر دلاوریِ آن حضرت، ایشان را از دانشِ جنگ تهی می دانستند و معاویه را از وی زیرک تر، و به اصول سیاست داناتر می شناختند. حضرت ناگزیر بود که هم اصولِ خود را حفظ کند و هم این گونه توهّمات را بزداید. ایشان خود در سخنانی دردآلود و خرده گیرانه فرمود: «تا آن جا که قریش می گوید: «پسر ابوطالب دلیر است، اما علم جنگ نمی داند».آن حضرت هم چنین در برابر این تصور که معاویه از ایشان زیرک تر است، فرمود: «به خدا سوگند، معاویه زیرک تر از من نیست، لیکن شیوه او پیمان شکنی و گنهکاری است. اگر پیمان شکنی ناخوش آیند نمی نمود زیرک تر از من نبود، اما هر پیمان شکنی به گناه برانگیزاند و هر چه به گناه برانگیزاند، دل را تاریک گرداند».

بدین ترتیب، حکومتِ امام علی علیه السلام که در صورتِ پاره ای مصلحت اندیشی ها و آسان گیری در اصول اخلاقی می توانست سال ها ادامه یابد، بیش از پنج سال تداوم نیافت و نظر واقع گرایانِ سیاسی را ثابت کرد. اما این حکومت بذرِ نظریه اخلاقی دولت را در سرزمین اندیشه ها پاشید و در طول تاریخ صدها نهضت براساس آن شکل گرفت و هم چنان تا امروز مقیاسی برای ارزیابی و سنجش اصولِ اخلاقیِ دولت ها به شمار می رود، و این است پیروزی حقیقی این دیدگاه که هر چه زمان می گذرد، حقانیت آن آشکارتر می شود.

ممکن است امروزه کسانی چنین برداشت اخلاقی از سیاست را آرمانی و غیرواقعی بدانند و در عین اعتقاد به اصول اخلاقی، بر این باور باشند که پیچیدگی سیاسی و دشواری حکومت امروزی، راه را بر اخلاق بسته است و در سیاست نمی توان اخلاق را به کار گرفت، اما متفکرانی هستند که برای تحقق همین آرمان پیش می روند و در این راه سختی ها می کشند و در نتیجه، موفق می شوند.
در قرن بیستم واسلاوهاول، مهاتماگاندی، نلسون ماندلا و امام خمینی معتقد بودند که سیاست در اخلاق ریشه دارد و کوشیدند براساس دیدگاه خود عمل کنند و موفق هم شدند. واسلاوهاول، متفکر و مبارز چکسلواکی که پس از فروپاشی نظامِ کمونیستی به ریاست جمهوری کشورش رسید، مهم ترین وظیفه جهان امروز را اخلاقی کردنِ سیاست دانسته، می نویسد:
تجربه و مشاهدات من تأیید می کند که در سیاست، اِعمالِ اخلاق امکان پذیر است، با این وصف انکار نمی کنم که پیمودنِ این راه همواره آسان نیست و هرگز ادّعا نکرده ام که آسان بوده است