کتابخانه مدرسه علمیه ثقلین قم
تلفن :۰۰۹۸۲۵۳۸۸۲۱۶۵۹

وبسایت : http://www.saqlainfoundation.org ایمیل : info@saqlainfoundation.org
آدرس: ایران، قم المقدسہ، نیروگاہ (توحید) اول جواد الآئمہ ، ۱۸ متری قدس ، کوچہ ۱۰ ، فرعی ۱ (فرعی شھید مصطفی خمینی) ، پلاک ۱۰۶
شماره کتاب: 972
نام کتاب: المعارف
مصنف: ابن قتیبة الدینوری
موضوع: تاریخ و سیرت BP14
شماره استاندارد بین المللی کتاب
(ISBN):
2-7451-1414-x
تعداد جلد: 1
شماره قفسه: T-14-5-17
تعریف کتاب: این کتاب در واقع دائرة المعارف تاریخی در عصر خود محسوب می‌شود و در آن از سرگذشت رجال قرن اول تا نیمه اول قرن سوم هجری، که هرکدام به نحوی در حیات سیاسی و علمی آن ایام مؤثر بوده‌اند سخن رفته است. در این کتاب از پیامبر اکرم (ص) و اصحابش از خلفاء، اشراف، فرماندهان بزرگ، رهبران قیام‌ها، تابعان، محدثان، فقها، راویان اشعار و ... یاد شده است.

ابن قتیبة در مقدمه کتاب، انگیزه تألیف آن را این گونه بیان می‌کند:
« دیدم بسیاری از اشراف از نسبشان بی‌اطلاع‌اند و گذشتگام خود را نمیشناسند؛ از قریش کسانی بودند که نمی‌دانستند چه نسبتی با پیامبر دارند، یا از فرزندان پادشاهان عجم که حال پدران و زمانشان را نمی‌شناختند؛ و دیدم افرادی که خود را به اشخاصی که نسلشان منقرض شده بود، منتسب می‌کردند، مانند مردی که خود را از نسل ابوذر می‌دانست، درحالی که نسل او منقرض شده بود»
بدین گونه او به سان سایر مؤلفین أخبار، به بحث در مورد ابتدای خلقت پرداخته و طبعا برای ورود به بحث از تورات استفاده نموده و از داستان آدم و فرزندان او آغاز و از پیامبرانی؛ مانند ادریس، نوح و عیسی (ع) یاد کرده است.
آن‌گاه از انساب عرب و از تیره عدنان، قبیله قریش و سپس از قبایل یمنی ( حمیر و کهلان) یاد کرده، به دنبال آن به بحث درباره حضرت محمد (ص) پرداخته است و سپس از اصحاب و تابعین و پادشاهان و موارد زیاد دیگری درباره اعراب جاهلی و دین و آئین آنها.
تمام موارد فوق هرچند به اختصار آمده، اما با توجه به شخصیت نویسنده و قدمت اثر، این تألیف، کتابی ارزشمند به شمار می‌آید.