کتابخانه مدرسه علمیه ثقلین قم
تلفن :۰۰۹۸۲۵۳۸۸۲۱۶۵۹

وبسایت : http://www.saqlainfoundation.org ایمیل : info@saqlainfoundation.org
آدرس: ایران، قم المقدسہ، نیروگاہ (توحید) اول جواد الآئمہ ، ۱۸ متری قدس ، کوچہ ۱۰ ، فرعی ۱ (فرعی شھید مصطفی خمینی) ، پلاک ۱۰۶
شماره کتاب: 991
نام کتاب: جامع الرواة ج1
مصنف: الاردبیلی الغروی
موضوع: رجال BP114
شماره استاندارد بین المللی کتاب
(ISBN):
978-964-8179-53-8
تعداد جلد: 2
شماره قفسه: R-33-3-19
تعریف کتاب: جامِعُ الرّواة و اِزاحَةُ الاِشْتباهات عَنِ الطّرُقِ و الاِسْناد کتابی رجالی به عربی از محمد بن علی اردبیلی(متولد حدود ۱۰۵۸ق)، عالم عصر صفوی است. اردبیلی با این کتاب، راهی برای شناخت راویان و تمییز مشترکات گشوده و مشکلات فراوانی را حل کرده است. او بعد از تأمل و بررسی شیوه‌های گوناگون، به این نتیجه رسید که از طریق تأمل در راوی و مروی ٌعنه می‌توان ابهام موجود در نام راویان را زدود و چه بسا به هویت واقعی راویان پی برد. وی در این کتاب از بسیاری از راویان مجهول رفع ابهام کرده و اسانید متعددِ به ظاهر مرسل را مسند ساخته و روایات ضعیف را از ضعف رهانده است. تألیف جامع الرواه حدود ۲۰ سال طول کشید و در ۱۹ ربیع‌الاول ۱۱۰۰ق به پایان رسید. این کتاب، به سبب جامعیت و اشتمال آن بر رجال کتب اربعه، مورد استفاده فراوان عالمان و فقهای امامیه قرار گرفته است.

جامع الرواه مهم‌ترین اثر شناخته شده محمد بن علی اردبیلی است. این کتاب از لحاظ شیوه بحث مؤلف و کارآمدی و سودمندی، در دانش رجال و روند نگارش آثار رجالی، جایگاهی ویژه دارد.

اردبیلی با این کتاب، راهی برای شناخت راویان و تمییز مشترکات گشوده و مشکلات فراوانی را حل کرده است. او از بسیاری از راویان مجهول رفع ابهام کرده و اسانید متعددِ به ظاهر مرسل را مسند ساخته و روایات ضعیف را از ضعف رهانده است. ویژگی چنین روشی شناسایی و معرفی بسیاری از راویان امامیه است که در منابع معمول رجالی شرح حال آنها ذکر نشده است.

اردبیلی تصریح کرده قریب ۱۲۰۰۰ روایت را که عالمان به صورت‌های یاد شده می‌پنداشتند، با این شیوه تصحیح کرده است.

آقابزرگ تهرانی این کتاب را بی‌نظیر، و جعفر سبحانی مؤلف را مبتکر در این فن دانسته و کارآمدی اثرش را ستوده است.

اردبیلی در این کتاب نام راویان را به صورت کامل، افزون بر نامهایی که در منابع رجالی شیعه ذکر شده و نامهایی که در منابع رجالی نبوده و در کتب چهارگانه حدیثی شیعه آمده، آورده است. این نامها (۷۸۴۶ نام)، که بخش عمده کتاب را تشکیل می‌دهند، به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده‌اند.

فصلی نیز به کنیه‌ها با تعبیر «ابو»، فصلی به نامهایی که با «ابن» شروع می‌شوند (۱۵۵ مورد) و فصلی دیگر به القاب و نسبتهای مشهور راویان (۲۰۸ عنوان) اختصاص یافته است. فصلی نیز به نام زنان (۸۸ نفر) اختصاص دارد. در فصلی نیز آنچه صورت ابهام داشته، چون «عن رجل» و «عن شیخ من اصحابنا»، ذکر شده است.

به این ترتیب، در مجموع ۹۰۵۰ عنوان در فصل نامها، کنیه ها، لقبها و دیگر فصلها آمده است.

اردبیلی در جامع الرواه درباره برخی از عالمان معاصر خود مطالب کوتاهی آورده است.

مولف بعد از ذکر عبارات استرآبادی، که پایان آنها را با رمز «مح» مشخص کرده، اگر در کتاب نقد الرجال سید میر مصطفی تفرشی مطلب مهمی یافته که استرآبادی آن را نیاورده، آن مطلب را نقل و با رمز «س» آن را معین کرده است. افزون بر اینها، مواردی را از الفهرست شیخ منتجب الدین با رمز «جب» افزوده است.

جامع الرواه خاتمه‌ای دارد که مؤلف در آن از موضوعات مهمی سخن گفته و آنها را با عنوان «فوائد» گزارش کرده است. این فوائد بر گرفته از تلخیص المقال و نقد الرجال است که با همان رمزها مشخص شده‌اند.